(ଦ କୁଇଭର): ଭାରତରେ ମିଳିଲା ଡାଇନୋସରର ଜୀବାଶ୍ମ । ଭାରତୀୟ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନେ ଗୁଜୁରାଟର କ୍ରୁଚ୍ ମରୁଭୁମିରେ ଇଚିଥୋସର ଜୀବାଶ୍ମର ଏକ ମୂଳଦୁଆ ଆବିଷ୍କାର କରିଛନ୍ତି । ଇଚିଥୋସ ହେଉଛି ଏପରି ଏକ ସାମୁଦ୍ରିକ ସରୀସୃପ ଯାହା ୧୫୭ରୁ ୧୫୨ ନିୟୁତ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ବାସ କରୁଥିଲା । ଏହି ଜୀବାଶ୍ମ କ୍ରୁଚ୍ ମରୁଭୂମିରେ ଥିବା ମେସୋଜୋଇକ୍ ଯୁଗର ପଥର ମଧ୍ୟରେ ଆବିସ୍କୃତ ହୋଇଛି । ଏହା ହେଉଛି ସେହି ଅଞ୍ଚଳର ଆବିଷୃତ ହୋଇଥିବା ପ୍ରଥମ ଜୁରାସିକ୍ ସମୁଦ୍ର ରାକ୍ଷସ । ବିଲୁପ୍ତ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବାଶ୍ମ ଆବିଷ୍କାର କରିବାରେ ଭାରତରେ ଏହା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ଘଟଣା ।
ଏହି ଅଭିଯାନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିବା ପ୍ରଫେସର ଗୁଣ୍ଟୁପାଲି ଭି.ଆର. ପ୍ରସାଦ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ବର୍ତ୍ତମାନ ୫.୫ ମିଟର ଲମ୍ବ ଜୀବାଶ୍ମର ନମୂନା ମିଳିଛି । କେବଳ ଖପୁରୀ ଓ ଲାଞ୍ଜର କିଛି ଅଂଶ ନିଖୋଜ୍ ଅଛି । ଭାରତ ଓ ଜର୍ମାନୀ ବୈଜ୍ଞାନିକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଏହି ଟିମ୍ ଗତବର୍ଷ ଗୁଜରାଟର ଲୋଇଡ଼ା ଗାଁର ଦକ୍ଷିଣ ଜୀବାଶ୍ମ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଥିଲା । ସେବେଠାରୁ ସେମାନେ ଭାରତ ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକା ମଧ୍ୟରେ ସମୁଦ୍ର ଚ୍ୟାନେଲ୍ ଅଛି କି ନାହିଁ ତାହା ଜାଣିବା ପାଇଁ ଜୀବାଶ୍ମ ଉପରେ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଛନ୍ତି ।
ସେହିପରି ବର୍ତ୍ତମାନ ଚାଇନାରେ ମିଳିଛି ସେହିଭଳି ଏକ ନିଷ୍କ୍ରିୟ ଶିଶୁ ଡାଇନୋସର । ଯାହାକି ୭୨ ମିଳିୟନ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା । ବର୍ମିଂହାମ ୟୁନିଭରସିଟିର ପାଲୋଣ୍ଟୋଲୋଜିଷ୍ଟମାନେ ଦକ୍ଷିଣ ଚାଇନାର ଏକ ଜୀବାଶ୍ମ ଅଣ୍ଡା ଭିତରେ କୁଞ୍ଚିତ ହୋଇଥିବା ଏକ ବିରଳ, ସଂରକ୍ଷିତ ଡାଇନୋସର ଭ୍ରୁଣକୁ ପାଇଛନ୍ତି । ସେମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଭ୍ରୁଣର ଆକାର ଅତି ସୁନ୍ଦର, ପ୍ରାୟ ୭୨ ନିୟୁତ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା । ଏହି ଭ୍ରୁଣର ନାମ ‘ବେବି ୟିଙ୍ଗଲିଆଙ୍ଗ’ (ଜିଆମେନର ୟିଙ୍ଗଲିଆଙ୍ଗ ପଥର ପ୍ରକୃତି ଇତିହାସ ସଂଗ୍ରହାଳୟରୁ) ଏବଂ ଜିଆଙ୍ଗସି ପ୍ରଦେଶର ଗାନଜୋ ସହରର ଶାହେ ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରିଆଲ୍ ପାର୍କରେ ‘ହେକୋ ଗଠନ’ ପଥର ତଳେ ମିଳିଥିଲା ।
ପାଲିଓଣ୍ଟୋଲୋଜିଷ୍ଟଙ୍କ କହିବା ଅନୁଯାୟୀ, ଏହି ଭ୍ରୁଣ ଏକ ପ୍ରଜାତିର ଦାନ୍ତବିହୀନ ବିକ୍ ଥେରୋପୋଡ୍ର ଅଟେ । ଯାହାକୁ ଓଭାଇରାପ୍ଟୋରୋସର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । ସେମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଏହା ଏପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଡିନୋ ଭ୍ରୁଣ ଅଟେ । ବିଶ୍ଳେଷଣରୁ ଏହା ଜଣାପଡ଼ିଛି ଯେ, ଏହି ନମୁନାଟି ହ୍ୟାଚିଂର ନିକଟତର । ଓଭିରାପ୍ଟୋରୋସରମାନେ ମୁଣ୍ଡରୁ ଲାଞ୍ଜ ପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ ୧୦.୬ ଇଞ୍ଚ ଲମ୍ବା ହୋଇ ୬.୭-ଇଞ୍ଚ ଲମ୍ବା ଅଣ୍ଡା ଭିତରେ ବିକଶିତ ହୋଇପାରନ୍ତି ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ିଛି । ଏଡିନବର୍ଗ ୟୁନିଭରସିଟିର ପେପର ସହ-ଲେଖକ ତଥା ମେରୁଦଣ୍ଡର ପାଲୋଣ୍ଟୋଲୋଜିଷ୍ଟ ଷ୍ଟିଭ୍ ବ୍ରୁସାଟେ ଏକ ବିବୃତ୍ତିରେ କହିଛନ୍ତି, “ଏହାର ଅଣ୍ଡା ଭିତରେ ଥିବା ଏହି ଡାଇନୋସର ଭ୍ରୁଣ ମୁଁ ଦେଖିଥିବା ସବୁଠାରୁ ସୁନ୍ଦର ଜୀବାଶ୍ମ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ।
